دولت اقتدارگرای بلاروس ۱۲۳ زندانی از جمله آلس بیالیاتسکی، برنده جایزه صلح نوبل، و ماریا کولسنیکووا، از چهرههای اصلی مخالفان حکومت، را «در پی توافقی با دولت دونالد ترامپ» آزاد کرد.
این اقدام پس از اعلام آمریکا در مورد لغو تحریم صادرات کود بلاروس صورت گرفت و همزمان تازهترین گام این کشور برای بهبود روابط با غرب پس از سالها انزوا به شمار میرود.
در میان آزادشدگان، ماریا کولسنیکووا، رهبر اعتراضات سال ۲۰۲۰، و آلس بیالیاتسکی، برنده مشترک جایزه صلح نوبل ۲۰۲۲، هم دیده میشوند. شماری از شهروندان خارجی نیز در این گروه قرار دارند و بهگفتهٔ یک مقام آمریکایی، یکی از آزادشدگان شهروند ایالات متحده است.
جان کول، فرستادهٔ دونالد ترامپ به بلاروس، خبر آزادی زندانیان را اعلام کرد و عددی را به کار برد که ظاهراً شامل کسانی نیز بود که از اواخر نوامبر آزاد شدهاند.
او در شبکهٔ اجتماعی ایکس نوشت: «به لطف رهبری رئیسجمهور ترامپ، ۱۵۶ زندانی سیاسی دیگر آزاد شدند! گامی مهم در روابط آمریکا و بلاروس. در ویلنیوس [با مقامهای لیتوانی] و در مینسک با رئیسجمهور لوکاشنکو درباره امنیت منطقه و مسائل مهاجرت گفتوگو کردیم.»
کول در گفتوگو با رویترز افزود که احتمال دارد در ماههای آینده نیز زندانیان بیشتری آزاد شوند، هرچند جزئیاتی ارائه نکرد.
بلاروس از زمان همکاری با روسیه در تهاجم به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، با تحریمهای سنگین غرب روبهرو بوده است. با وجود آزادی برخی زندانیان در ماههای اخیر، هنوز صدها نفر، از جمله بسیاری از زندانیان سیاسی، در زندانهای بلاروس به سر میبرند.
نمایندهٔ دفتر سوتلانا تیخانوفسکایا، رهبر مخالفان بلاروس، اعلام کرد همهٔ زندانیان سیاسی آزادشده در ۱۳ دسامبر از بلاروس خارج شدهاند و در امنیت به سر میبرند.
مقامهای اوکراینی گفتند ۱۱۴ نفر از آنان وارد اوکراین شدهاند و ۹ نفر دیگر به لیتوانی منتقل شدهاند.
بیالیاتسکی در ویلنیوس به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت: «مبارزهٔ ما ادامه دارد. جایزهٔ نوبل تأییدی بود بر تلاشهای ما که هنوز به ثمر نرسیده است، بنابراین این مبارزه همچنان ادامه خواهد داشت.»
کمیته نوبل نروژ با ابراز «شادی و آسودگی عمیق» از آزادی بیالیاتسکی استقبال کرد و رئیس کمیته نوبل گفت: «در عین حال، بیش از ۱۲۰۰ زندانی سیاسی همچنان در بلاروس زندانیاند و ادامه بازداشت آنان بیانگر سرکوب گسترده و نظاممند در این کشور است.»
اورسولا فندرلاین، رئیس کمیسیون اروپا، نیز با استقبال از آزادی زندانیان، که بهگفتهٔ او شامل چند شهروند اتحادیه اروپا نیز بودهاند، تأکید کرد که اتحادیه اروپا «به تلاش برای آزادی همه کسانی که بهدلیل گفتن حقیقت در زندان هستند، ادامه خواهد داد.»
نتیجهٔ توافق با ترامپ
رسانههای دولتی بلاروس گزارش دادهاند که آزادی زندانیان نتیجهٔ توافقی میان مینسک و دولت ترامپ بوده است.
این گزارشها میگویند زندانیان پس از سخنان کول دربارهٔ لغو تحریمهای آمریکا علیه صادرات پتاس، که یکی از مهمترین اقلام صادراتی بلاروس در بخش کود است، آزاد شدهاند.
خبرگزاری رسمی بلتا در گزارشی درباره دیدار دو روزه کول با لوکاشنکو در مینسک نوشت: «به دستور رئیسجمهور ترامپ، ایالات متحده تحریمها علیه پتاس را لغو میکند. این گامی بسیار مثبت از سوی آمریکا برای بلاروس است.»
بلاروس یکی از تولیدکنندگان بزرگ جهانی پتاس، مادهای کلیدی در تولید کود شیمیایی، محسوب میشود.
کول افزود: «ما درباره آینده و چگونگی گسترش روابط میان ایالات متحده و بلاروس گفتوگو کردیم. هدف ما پیشبرد مسیر نزدیکی دو کشور است.»
یک سال پس از انتخابات تقلبآمیز ریاستجمهوری بلاروس، وزارت خزانهداری آمریکا در اوت ۲۰۲۱ تحریمهای گستردهای را علیه مینسک وضع کرد. این تحریمها شرکت «بلاروسکالی»، بزرگترین تولیدکننده کود کشور، را هدف گرفته بود، زیرا بهعنوان «منبع اصلی درآمد ارزی و مالیاتی رژیم لوکاشنکو» شناخته میشود.
کول گفت که در دیدار با لوکاشنکو درباره موضوعهای گوناگونی از جمله جنگ اوکراین و روسیه و همچنین وضعیت ونزوئلا گفتوگو کرده است.
او افزود که با توجه به روابط دیرینهٔ لوکاشنکو با ولادیمیر پوتین، واشینگتن امیدوار است او بتواند بر کرملین تأثیر بگذارد و افزود: «البته ممکن است پوتین برخی توصیهها را بپذیرد و برخی را نه، اما این رویکرد میتواند به پیشبرد گفتوگوهای صلح در جنگ اوکراین کمک کند.»