رهبران اروپایی در بیانیهای مشترک پس از دیدار برای گفتوگوهای صلح در برلین اعلام کردند که تصمیمگیری دربارهٔ هرگونه واگذاری احتمالی سرزمینهای اوکراین فقط میتواند توسط مردم اوکراین انجام شود و آن هم پس از اینکه تضمینهای امنیتی قوی برقرار شده باشد.
بر اساس این بیانیه، از جمله تضمینهای امنیتی مورد توافق در روز دوشنبه ۲۴ آذر، ایجاد نیرویی به رهبری اروپاست که با مشارکت کشورهای داوطلب تشکیل میشود و «در تأمین امنیت آسمان اوکراین و کمک به ایمنتر شدن دریاها، از جمله از طریق انجام عملیات در داخل اوکراین» نقش خواهد داشت.
بیانیه یادشده را ۱۰ رهبر اروپایی همراه با اورسولا فوندرلاین، رئیس کمیسیون اروپا، صادر کردهاند.
در این بیانیه با تشریح آنچه آنان «تضمینهای امنیتی ضروری» میدانند، آمده که اوکراین باید بتواند نیروهای مسلح خود را در سطحی حدود ۸۰۰ هزار نفر حفظ کند تا قادر به بازدارندگی در برابر بروز درگیریها باشد.
همچنین اروپا باید یک «نیروی چندملیتی برای اوکراین» که از مشارکت کشورهای داوطلب تشکیل و از سوی ایالات متحده پشتیبانی میشود، را هماهنگ کند.
این بیانیه میافزاید: «این نیرو به بازسازی توان نیروهای اوکراین کمک خواهد کرد، در تأمین امنیت آسمان این کشور نقش خواهد داشت و از ایمنتر شدن دریاها پشتیبانی میکند؛ از جمله از طریق انجام عملیات در داخل اوکراین».
تضمینهای امنیتی همچنین شامل سازوکاری به رهبری آمریکا برای نظارت بر آتشبس خواهد بود تا برای هرگونه حملهٔ احتمالی در آینده هشدار زودهنگام داده و به هرگونه نقض آتشبس پاسخ دهد.
در این بیانیه تصریح شده است: «تصمیمگیری درباره مسائل سرزمینی بر عهدهٔ مردم اوکراین است، آن هم زمانی که تضمینهای امنیتی قوی بهطور مؤثر برقرار شده باشد».
یک مقام آگاه نیز گفت مذاکرهکنندگان آمریکایی روز دوشنبه جداگانه به اوکراین اعلام کردند که در چارچوب هر توافقی برای پایان دادن به جنگِ نزدیک به چهارساله با روسیه، این کشور باید با عقبنشینی نیروهایش از منطقه شرقی دونتسک موافقت کند.
مذاکرات برلین به رهبری استیو ویتکاف، دوست تجاری ترامپ، و جَرِد کوشنر، داماد او، انجام شد و هدف آن پیشبرد روند پایان جنگ و ارائه یک بسته امنیتی قوی به اوکراین اعلام شده است.
در همین حال، رئیسجمهور آمریکا روز دوشنبه گفت توافقی که هدف آن پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین است، از هر زمان دیگری نزدیکتر شده، زیرا تیم او پس از گفتوگوها در برلین از پیشرفت خبر داده است.
دونالد ترامپ این سخنان را در رویدادی در کاخ سفید بیان کرد؛ پس از آنکه از طریق تماس تلفنی در ضیافتی در برلین حاضر شد؛ ضیافتی که در آن نمایندگان آمریکا، استیو ویتکاف و جرد کوشنر، دربارهٔ اوکراین با ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، و رهبران اروپایی گفتوگو میکردند.
او گفت: «فکر میکنم حالا بیشتر از هر زمان دیگری به پایان جنگ نزدیک شدهایم».
پیشرفت در گفتوگوهای صلح با آمریکا
در همین حال، مذاکرهکنندهٔ ارشد صلح اوکراین از «پیشرفت واقعی» در دور دوم گفتوگوهای صلح با آمریکا خبر داد.
رستم عمروف، دبیر شورای امنیت و دفاع ملی اوکراین، روز دوشنبه در پیامی در شبکهٔ اجتماعی ایکس افزود: «تیم آمریکایی به رهبری استیو ویتکاف و جرد کوشنر به شکلی سازنده در تلاشاند تا به اوکراین برای دستیابی به توافقی پایدار برای صلح کمک کند».
یک روز پیشتر ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهوری اوکراین، پیش از دیدار با هیئت
مذاکرهکنندۀ ایالات متحده در برلین، گفته بود کشورش ممکن است در ازای دریافت تضمینهای امنیتی محکم و قابل اعتماد از طرف غرب، از خواستهٔ دیرینهٔ خود برای پیوستن به ناتو چشمپوشی کند.
دور تازهٔ تحریمهای اروپا علیه برخی شرکتها و افراد حامی روسیه
در همین حال، اتحادیه اروپا روز دوشنبه با تصویب دور تازهای از تحریمها، شرکتها و افرادی را هدف قرار داد که به گفتهٔ این اتحادیه، به مسکو برای دور زدن تحریمهای غرب علیه صادرات نفت کمک کردهاند.
این صادرات منبع تأمین مالی جنگ روسیه در اوکراین به شمار میآید.
بر اساس تحریمهای جدید، شهروندان اتحادیه اروپا از انجام هرگونه معامله با افراد و شرکتهای فهرستشده منع شدهاند و دسترسی این نهادها به شرکتهای بزرگ کشتیرانی و بیمهای محدود میشود.
شمار افراد و شرکتهای تحریمشده از سوی اتحادیه اروپا اکنون به بیش از ۲۶۰۰ مورد رسیده است.
شرکتهای کشتیرانی و مدیر نفتکشها هدف تحریمهای جدید
شورای اتحادیه اروپا و روزنامهٔ رسمی این نهاد اعلام کردهاند که در دور تازه تحریمها ۹ فرد و نهاد مرتبط با حمایت از ناوگان سایهٔ نفتکشهای روسیه از جمله بازرگانان مرتبط با شرکتهای نفتی روسنفت و لوکاویل و همچنین شرکتهای کشتیرانی مالک و مدیر نفتکشها هدف قرار گرفتهاند.
در فهرست تحریمهای تازه اتحادیه اروپا نام والری کیلدیارُف، مدیر مالی شرکت لیتاسکو میدل ایست دیامسیسی، زیرمجموعه تجاری لوکاویل، دیده میشود.
همچنین سه نفر به نامهای انار مَدَتلی، طلعت صفروف و اعتبار ایوب بهدلیل ارتباط با شرکت بازرگانی کورال انرژی که اکنون گروه «۲ریورز» نام دارد، تحریم شدهاند.
از دیگر افراد تحریمشده، مرتضی لاخانی، تاجر نفتی کانادایی-پاکستانی و مدیرعامل شرکت بازرگانی «مرکانتایل اند مریتایم» است. در بیانیهٔ اتحادیه اروپا آمده است که او «از طریق شرکتهای خود، امکان حملونقل و صادرات نفت روسیه، بهویژه از سوی شرکت دولتی روسنفت، را فراهم میکند» و «کنترل کشتیهایی را در اختیار دارد که نفت خام یا فرآوردههای نفتی با منشأ روسیه را جابهجا میکنند».
رویترز در گزارش خود تاکید کرده که مرتضی لاخانی، شرکت «مرکانتایل اند مریتایم»، لیتاسکو میدل ایست و گروه «۲ریورز» به درخواست این خبرگزاری برای ابراز نظر پاسخ ندادهاند.
مرتضی لاخانی ۶۳ ساله از زمان آغاز فعالیت حرفهای خود در شرکت بزرگ گلِنکُر، که او را در دوران صدام حسین به عنوان نماینده به بغداد فرستاد، زیر ذرهبین بوده است. او بعدها به اقلیم کردستان عراق رفت و نقش واسطه میان وزارت نفت عراق و شرکتهای بینالمللی را ایفا کرد.
آقای لاخانی در سال ۲۰۱۴ گروه «مرکانتایل اند مریتایم» را با دفاتری در سنگاپور و لندن تأسیس کرد.
اتحادیه اروپا تاکنون ۱۹ بستهٔ تحریمی علیه روسیه اعمال کرده است، اما مسکو توانسته است خود را با بیشتر این محدودیتها تطبیق دهد و همچنان روزانه میلیونها بشکه نفت، با تخفیف نسبت به قیمتهای جهانی، به کشورهایی مانند هند و چین میفروشد.
بخش زیادی از این نفت با استفاده از آنچه «ناوگان سایه» خوانده میشود، حملونقل شده است، یعنی با استفاده از کشتیهایی که خارج از چارچوب صنعت دریانوردی غرب فعالیت میکنند.
اتحادیه اروپا ۴۰ کشتی دیگر ناوگان سایهٔ روسیه را تحریم میکند
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می گوید وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا قرار است تحریمهایی را علیه حدود ۴۰ کشتی دیگر که برای دور زدن تحریمهای اعمالشده علیه روسیه بهدلیل جنگ در اوکراین استفاده میشوند، وضع کنند.
کایا کالاس روز دوشنبه در بروکسل گفت که تحریم کشتیهای بیشتری از ناوگان سایه به معنای «محروم کردن روسیه از ابزارهای تأمین مالی این جنگ» است.
کشتیهای تازه تحریمشده از ورود به بنادر اروپایی و دریافت بیمه منع خواهند شد.
تحریمهایی نیز علیه کسانی که از عملیات ناوگان سایهٔ روسیه حمایت میکنند، در نظر گرفته شده که از جمله شامل مسدود کردن دارایی این افراد میشود.
واکنش مسکو برای مقابله با مسدود شدن داراییهای بانک مرکزی روسیه
از سوی دیگر، اتحادیه اروپا قصد دارد بخشی از حدود ۲۱۰ میلیارد یورو داراییهای بانک مرکزی روسیه را که پس از حمله به اوکراین در سال ۲۰۲۲ مسدود شد، برای تضمین وام به کییف در سالهای ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ بهکار گیرد.
در واکنش و در نخستین گام حقوقی، بانک مرکزی روسیه با طرح شکایتی در دادگاه مسکو، خواستار دریافت ۲۳۰ میلیارد دلار غرامت از شرکت بلژیکی «یوروکلیر» بهدلیل مسدود شدن داراییهای حاکمیتی روسیه شده است.
مقامات روسیه این اقدام را «سرقت» خوانده و هشدار دادهاند که در صورت استفاده از این داراییها، دست به اقدام تلافیجویانه از جمله مصادره اموال سرمایهگذاران اروپایی در روسیه خواهند زد.
